یادداشت| پرورش تفکر میان‌رشته‌ای در دانشگاه با تأکید بر یادگیری مسئله‌محور

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، تحولات مختلف، ازجمله رشد فناوری و افزایش معضلات پیچیده بشری، همکاری‌های میان‌رشته‌ای را در عصر حاضر اجتناب‌ناپذیر کرده است.

از سوی دیگر، تلقی سنتی از رشته‌های دانشگاهی و تخصص گرایی موجب شده است که آموزش عالی از ایجاد ظرفیت‌های لازم برای مواجهه با تحولات مذکور بازبماند و با چالش‌های تازه‌ای روبه‌رو شود.

بر این اساس، یکی از ضرورت‌های آموزش عالی در حال حاضر، پرورش مهارت‌های میان‌رشته‌ای در هر دو زمینه آموزشی و پژوهشی است. رشته‌های تحصیلی در سنت رایج دانشگاهی، به دلیل تخصص گرایی امکان مواجهه دانشجویان را با مسائل میان‌رشته‌ای فراهم نمی‌کند.

از سوی دیگر در دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، روزبه‌روز مسائل پیچیده و کلان بیشتری بروز می‌کند. در چنین وضعیتی، ضرورت طراحی برنامه‌ها و فرصت‌هایی متفاوت از چارچوب رایج آموزشی که امکان طرح مسائل میان‌رشته‌ای را در دانشگاه‌ها فراهم آورد، نه‌تنها بسیار حیاتی است، بلکه چه‌بسا با در نظر گرفتن سرعت تحولات زندگی امروز، دانشگاه‌ها از آن بازمانده‌اند.

ضرورت‌های دنیای کنونی اهمیت همکاری‌های میان‌رشته‌ای را روزبه‌روز بیشتر می‌کند و مسئولیت آموزش عالی در قبال این تحولات به‌طور فزاینده‌ای بیشتر می‌شود. در این میان، یکی از راهکارهای مهم گسترش فرصت‌ها و فضای میان‌رشته‌ای در دانشگاه‌هاست.

تفکر و مهارت‌های میان‌رشته‌ای توانایی‌هایی نیست که در کوتاه‌مدت حاصل شود. ازاین‌رو، لازم است چنین توانایی‌هایی در طی تحصیلات دانشگاهی با تمرین و تجربه به دست آید. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در عصر حاضر و برای توفیق در دنیای حرفه‌ای، به‌شدت به تفکر میان‌رشته‌ای نیازمند هستند و لازم است طی تحصیل، تجربیاتی در این زمینه کسب کنند.

ضروری است دانشگاه‌ها با تشویق، سرمایه‌گذاری و صرف وقت، زمینه انجام انواع فعالیت‌های بین‌رشته‌ای را فراهم آورند و چنین فرصت‌هایی در برنامه‌های درسی و فعالیت‌های فوق‌برنامه در مقاطع مختلف تحصیلی گنجانده شود و البته، نقطه اوج این برنامه‌ها باید پرورش تفکر میان‌رشته‌ای باشد.

فعالیت‌های بین‌رشته‌ای از جهات گوناگون برای آموزش عالی باارزش است. شرکت در فعالیت‌های میان‌رشته‌ای خلاقیت و نوآوری را در ابعاد مختلف به دنبال دارد. مواجهه دانشجویان با مسائل میان‌رشته‌ای موجب می‌شود آنان توانایی بیشتری در کاربرد دانسته‌های خود در ارتباط با مسائل واقعی ازجمله مسائل میان‌رشته‌ای به دست آورند.

تحصیل در فضای میان‌رشته‌ای در بلندمدت، تربیت پژوهشگران آشنا با پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و نیز توسعه روش‌های پژوهش میان‌رشته‌ای را در پی دارد.

مسائل میان‌رشته‌ای به دلیل آنکه نشئت‌گرفته از دنیای واقعی است، عاملی مهم در انگیزش و یادگیری مؤثر است و بالاخره، فعالیت‌های میان‌رشته‌ای یکی از زمینه‌های خوب گسترش ارتباط بین دانشگاه با جامعه است.

به‌هرحال، برای ایجاد فضا و تفکر میان‌رشته‌ای در آموزش عالی، روش‌ها و برنامه‌های مختلفی وجود دارد و الگوی حل مسئله میان‌رشته‌ای فقط یکی از آن‌ها است.

در یادگیری مسئله محور، حل مسئله در موقعیت‌های مختلف آموزشی، محور یادگیری است که یکی از نتایج آن پرورش تفکر میان‌رشته‌ای است و تلاقی افق‌های دید از رشته‌های مختلف، موجب پرورش دیدگاه‌های تازه‌ای می‌شود.

لذا برای رسیدن به فضای واقعی و آرمانی برای پرورش تفکر میان‌رشته‌ای باید دانشجویان به معنای واقعی با تفکرات و دیدگاه‌هایی از رشته‌های مختلف آشنا شوند.

لازم است این الگو و الگوهای مشابه هم در بُعد نظری و مهم‌تر از آنا در کارگاه‌ها و برنامه‌های عملی و کاربردی دانشگاهی، نقد و بررسی شود.

*کیانوش محمدی روزبهانی، دانشجوی دکتری برنامه درسی دانشگاه تربیت مدرس

انتهای پیام/۴۱۶۷/